We are, many of us, far from home today, a holiday when a phone call is no substitute for being with family.

But home for some among us is farther than others.

The 6,762 miles that separate Yusif Sardarzade from his kin in southeast Azerbaijan are just geography. The real extent of that distance lies in the circumstances that forced him to flee, without the ability to phone home, and seek refuge in a country that is so blind to the plight of his people that he may as well have landed on another planet.

“I am Talysh,” he said through a Russian translator Monday evening. “My culture is called Talysh. My language is Talysh. Talysh. That’s what we are.”

Talışlar

 HAZAR kıyısı halkı : Talışlar

Hazar Denizi kıyısının orta kesimlerinde gerçekleştirilen kazılar sonucunda bulunan kalıntılar insanoğlunun bu bölgeyi yaklaşık 75 000 yıldır mesken tuttuğunu gösteriyor. Yöreye ilişkin ilk yazılı kaynaklar bölgedeki etnik grupların bir listesini yapan Herodot’a dayanır. Milattan Önce Vnci ila IInci yüzyıllar arasında buraya Sakalar (İskitler) ve Türklerin fethinden sonra ise, yani IVncü ve Vnci yüzyıllarda Talışlar (ya da Talışiler) yerleşmişler. Fars ve Ermeni kaynakları, IXncu ve Xncu yüzyıllarda Hazar Denizinde seyir eden Rus kaşiflerden söz eder. Talışlerin ortaya çıkışları insanlık tarihinin çok eski zamanlarına kadar uzanır; kadim İran halkı Kadusiler Talişlerin ataları olarak kabul edilirler.

Azərbaycanın Talış dilində yeganə qazeti

Xanəli Talış doğma dildə oxumağın nə qədər vacib oldunu gözəl anlayır və bu ehtiyacını ödəmək üçün uzun məsafə qət etməkdən çəkinmir. 77 yaşlı təqaüdçü, ölkənin yeganə Talış dilində çap olunan qazeti “Talishon sədo”-nun yeni sayını almaq üçün  öz yaşadığı Qızılağac kəndindən Azərbaycanın cənubunda yerləşən Masallı şəhərinə gedir.

Hilal Məmmədov: “Dövlət üzərinə götürdüyü azsaylı xalqlar haqqında qanunu qəbul etməlidir”

...Talışlar Azərbaycanın cənub zonasında - Azərbaycan və İran sərhədində məskunlaşmış qədim azsaylı xalqdır. Bəzi mənbələrə görə talışların sayı 271 mindən 619 minədəkdir. Talışların böyük hissəsi Astarada (müxtəlif mənbələrdən 149 min) və İran şəhərlərində - Zəncan və Ərdəbildə yaşayırlar. Azərbaycanda yaşayan talışlar saylarına və yaşadıqları əraziyə görə ikinci böyük millət sayılırlar (112-119 arasında). Talışlar ölkənin Lənkəran, Astara, Masallı, Lerik və Biləsuvar royanlarında sıx məskunlaşıblar. Bəzi mənbələr talışların 13 müxtəlif ölkədə məskunlaşdığını bildirirlər.

Arıya baxış Talışlarda .

Məşhur tədqiqatçılar bu sahədə hansı qənaətə gəliblər?
Elmi ədəbiyyatda bu suala indiyədək çoxlu və bir o qədər də müxtəlif cavablar verilmişdir. 
Rus tədqiqatçılarından V.S. Leqkobıtov (1806-1860) talışları farsların bir hissəsi hesab etmişdir.
İ.İ. Şopen 1840-cı ildə çap etdirdiyi rəyində göstərmişdir ki, V.S. Leqkobıtovun talışları farsların bir hissəsi hesab etməsi elmi cəhətdən səhvdir. (Bax: Qəmərşah Cavadov. Talışlar. B., 2004, S.36) 

Zaxireddin .Ibragimi..

“ҸАМАҺ” МӘВ-и бә Ирони әлејһ тәшкил кардәшебән 
--------------------------------------------------------
Һар гылеј девләти мәғсәд, чеј ән әсасә функсија ыштә шәһрывандон фирәванә жимони тәмин кардеје. Оз.Р –ән мүстәғиләти елан кардеәдә ыштә Конститусијадә “бә әдаләтинә ғајдон мүвафиғ һәмәкәси лајығинә жимонә сәвијјә тәмин, де һәмә дынјо халгон дустиәти, сүлһ вә әмнијјәтә шәраитәдә жимон карде” боштә мәғсәд елан кардыше.
***

Tolışə dərsi kitob

Чокнәј ҹо елмон ыштә лоонышон һесте,линвистика елмијән ыштә лооныш(Һиш) һесте.Жинтоно әвони бә ыштә ғурбинә әһандон роснијем пидә:

• 1.Фонетика.
• 2.Грамматика(морфологија ијән синтаксис).
• 3.Лексикологија.
• 4.Фразеологија.
• 5.Диалектологија.
• 6.Лексикографија.

Ыми бызынән,ыштә вирәдә огәтән ки,зывон-дәгигә (сәрисофә) елме.Чокнәј һисоб,физика,кимја елмон де ыштә дустурон ко кардән,зывоншунасәтијән  ыштә дустуроныш һесте.Ым дәстурон (ғанунон) фонетика ијән грамматикада ыштәни ве нишо додән.Сыхан ни,чы әмә зывони һар гылә ло барәдә ве китобон нывыште бәбен,чумчыко чәмә зывон ве гәнҹине. Манде чымы сәрмәхсәд бә шымә линвистика елмику гәп жәј ни. Чымы мәхсәд әве ки,бә шымә вир кали чијон дәнәм.Әмә чанд сороне ки,ыштә инә зывонәдә һанде,һәмән ве вахти деј гәп жәјән гирәвәмон ни. Ғәзо жыго вардәше ки,әмә гылә бә чәмә зывони һич нымандә зывонәдә,бә хосијән тыркијәдә гәп жәј,һәмән һанде товәдә мандәмон.Әве де һәјфи ки,бә чәмә зывони чы тырки зывони призмаку (әнҹомәку) дијә карде һолон чәмә толышон арәдә веје,ымән ве јолә хәтој.

Azərbaycan millət vəkilləri yenidən Ermənistana səfər ediblər. İravən şəhərində tədbirdə iştirak edən millət vəkilləri həmdə məscid önündə şəkil də çəkdiriblər. Belə görünür ki Azərbaycanda ancaq talışların bu ölkəyə getməsi pislənir. Vaxtı ilə Talış-Muğan Muxtar Respublikanın prezidenti Ələkrəm Hümmətov İravənə sülh səfəri edəndə onu xəyanətdə ittiham etdilər. Halbuki Ələkrəm Hümmətov Ermənistana Talış dili fakultəsinin açılışına dəvət olunmuşdur. Və Azərbaycanın millət vəkilləri kimi mədəni tədbirdə iştirak edirdi və tərəfləri sülhə çağırırdı.